Działanie kwasów AHA na skórę – peeling chemiczny
0
686 
Peelingiem chemicznym definiuje się naniesienie na skórę substancji chemicznej lub biologicznej, w celu kontrolowanego złuszczania skóry oraz usunięcia nieestetycznych zmian skórnych powstałych na skutek procesu starzenia, urazów lub chorób. Obecnie eksfoliacja kwasami jest jednym z najpopularniejszych mało inwazyjnych zabiegów korygujących niedoskonałości skóry.
Alfa-hydroksy kwasy znalazły zastosowanie głównie jako peelingi powierzchowne, gdzie środek złuszczający obejmuje głównie warstwę kolczystą do poziomu warstwy podstawnej naskórka. Charakteryzuje je łatwość stosowania, bezpieczeństwo, krótki czas gojenia, niski koszt, niewielkie ryzyko powikłań.
Peeling powierzchowny wymaga cotygodniowych lub comiesięcznych powtórzeń ze względu na małą efektywność, jest o wiele mniej skuteczny niż peeling średnio głęboki.
Mechanizm działania peelingu chemicznego
Mechanizm działania alfa-hydroksy kwasów na skórę jest niezwykle specyficzny. Polega on na stopniowym rozluźnieniu wiązań pomiędzy martwymi komórkami naskórka w warstwie rogowej a cementem międzykomórkowym, wskutek czego dochodzi do przyśpieszenia procesu usuwania zrogowaciałych komórek na powierzchni skóry. Równocześnie zachodzi rozluźnienie całej struktury cementu międzykomórkowego, w wyniku czego może on chłonąć więcej wody, co wpływa na lepsze nawilżenie.
Kwasy owocowe działają również na fibroblasty pobudzając je do przyśpieszonej syntezy kolagenu, zwiększają wytwarzanie ceramidów oraz wywołują wzrost zawartości kwasu hialuronowego. Peeling chemiczny hamuje tyrozynazę i tworzenie melaniny w melanocytach, rozjaśnia skórę, jak również poprawia jej koloryt.
Z wiekiem falisty układ komórek warstwy podstawnej ulega spłaszczeniu, jednak dzięki regularnemu stosowaniu peelingów chemicznych możliwe jest spowolnienie tego procesu oraz odbudowanie falistego przebiegu komórek.
Sześciomiesięczne badania histopatologiczne na grupie 17 pacjentów potwierdziły, że stosowanie preparatów zawierających AHA powoduje swoiste zmiany w skórze, takie jak: wydłużenie sopli naskórka, 25 procentowy wzrost grubości warstwy brodawkowatej i naskórka, poprawę różnicowania i polaryzacji komórek warstwy podstawnej, wzrost ilości mucyny w substancji podstawnej skóry właściwej, wydłużenie włókien sprężystych i zmniejszenie ich fragmentacji oraz niewielki wzrost gęstości włókien kolagenowych. Nie zaobserwowano natomiast zwiększenia ilości włókien sprężystych. Peeling chemiczny nie wywołał stanu zapalnego ani obrzęku, żaden typ skóry według skali Fitzpatrica nie stanowi przeciwwskazań do wykonywania tego rodzaju peelingu.
Klasyfikacja peelingów ze względu na głębokość penetracji
Złuszczanie powierzchowne dotyczy warstwy rogowej naskórka, usuwane są korneocyty. Niskie stężenia prowadzą do rozpadu mostka dwusiarczkowego a wysokie stężenia do koagulacji oraz denaturacji protein. Podczas złuszczania powierzchownego wzrasta przepuszczalność warstwy rogowej, co jednak nie zwiększa przeznaskórkowej utraty wody. Peeling powierzchowny stymuluje także komórki do podziałów w warstwie podstawnej naskórka.
Peeling średnio głęboki działa do górnej warstwy brodawkowatej w skórze właściwej. Procesy zachodzące podczas złuszczania średnio głębokiego są takie same jak przy złuszczaniu powierzchownym a dodatkowo pobudzają fibroblasty do produkcji kolagenu oraz przyśpieszą regenerację komórek.
Złuszczanie głębokie dochodzi aż do warstwy siateczkowatej skóry właściwej. W wyniku peelingu głębokiego dochodzi do pobudzenia fibroblastów. Ten poziom złuszczania daje również wyraźny efekt przeciwzmarszczkowy.
Siła kwasu
W zależności od budowy kwasu karboksylowego, wyróżnia się słabe lub mocne kwasy. Siła złuszczania zależy od pH kwasu, czyli stopnia kwasowości roztworu. Kwas zadziała silniej przy niższym pH. Znaczenie ma również pKa, im niższe tym silniej działa kwas.
Kwasy owocowe to słabe kwasy. Najczęściej wykorzystywane kwas glikolowy i mlekowy cechują się pKa równym 3,8. Charakteryzując się pH równym ich pKa, są kwasami przyśpieszającymi proces złuszczania naskórka, natomiast gdy ich wartość pH przewyższa ich pKa to działają nawilżająco. Kwasy owocowe o pH niższym niż ich pKa cechują się lepszym stopniem wchłanialności i ułatwiają penetrację substancji czynnych.
Innymi czynnikami wpływającymi na głębokość penetracji kwasu glikolowego są: stężenie kwasu, biodostępność, ilość środka buforującego lub zoobojętniającego, postać kwasu – żel, roztwór wodny, krem, częstość stosowania, stan skóry przed zabiegiem, objętość kwasu rozprowadzonego na powierzchni skóry, czas oddziaływania kwasu na skórę.
Skuteczniejsze działanie kwasu wiąże się z wyższym stężeniem, im niższe stężenie tym niższa efektywność zabiegu.
Etapy reakcji skóry na peeling
– Koagulacja – nie zachodzi w przypadku słabszych peelingów, występuje zaraz po aplikacji kwasu na skórę i objawia się „zmrożnieniem”, które ustępuje po kilku lub kilkudziesięciu minutach.
– Zapalenie – reakcja na czynnik drażniący, objawia się zaczerwienieniem oraz obrzękiem.
– Reepitalizacja – czyli złuszczanie, które trwa w zależności od głębokości peelingu chemicznego zazwyczaj od 4-14 dnia. W tym etapie skóra może złuszczać się otrębiasto bądź płatowo.
– Angiogeneza – wzmożona regeneracja skóry objawiająca się zaczerwieniem, może wystąpić także obrzęk.
– Przemodelowanie kolagenu – regeneracja skóry ze spłyceniem zmarszczek.
